Gilden




Het Sint Ambrosiusgilde van Loon op Zand




In 1784 namen Jan Baptist Verheyen rentmeester van de Prins van Salm Salm, en Judocus Couwenberg, lid van het Schepencollege van Venloon en wonende in het Vaertskwartier (oude wijk van Kaatsheuvel), het initiatief tot het oprichten van het gilde St. Ambrosius. Zij deden dat zowel voor henzelf als voor de ingezetenen die de bijenhandel beoefenden. Over de periode 1784 tot 1800 is van het gilde niets bekend.




Het gilde heeft bijen gehouden van 1835 tot 1920. In de jaren (19)80 heeft men nog een poging gedaan om het bijen houden in ere te herstellen. Dit is niet gelukt.




Het gilde St. Ambrosius is van oorsprong een geweerschutterij. Sinds 15 oktober 1967 schiet het gilde met de handboog op doel en wip. Ook wordt er jeu de boules gespeeld en vanaf 2002 kunt u ook terecht om met de kruisboog te schieten.




Het gilde ontving op 24 april 1984 de zilveren Erepenning van H.M. Koningin Beatrix. Op 26 mei 1999 brachten de vendeliers en tamboers de vendelgroet aan Koningin Beatrix. De Koningin wandelde over de historische vaandels van de drie gilden en was aangenaam verrast over zoveel jonge gildeleden en zelfs meisjes. Bij het St. Ambrosius-gilde zijn vrouwen sinds 1995 volwaardig lid. De statutenwijziging kwam destijds snel tot stand. Vrijwel alle leden bleken een warm voorstander van de vrouw als gildelid. Een opmerkelijk feit is dat het aantal jeugdleden sindsdien fors gegroeid is. Vrouwen brengen kinderen mee: opname van vrouwen betekent verjonging van het gilde! St. Ambrosius heeft zich, samen met andere gilden, ingezet als voorstander van de vrouw in het gilde.




Het gilde heeft Sint Ambrosius als beschermheilige. De reden is dat deze heilige bisschop vroeger erg veel over het geloof geschreven heeft. Ze zeiden toen: het zijn honingzoete woorden. Omdat het gilde bijen hield en honing van bijen komt, werd destijds voor Ambrosius als beschermheilige gekozen.




Jan van Riel is de 8e hoofdman van het gilde. Het gilde Sint Ambrosius viert ieder jaar haar statiedag in de Kerk van Sint Jans Onthoofding. Gildeheer is pastoor P. Luijckx.




oa, bron: www.st-ambrosius.nl






Gilde Sint Jan Baptist Kaatsheuvel




In de gemeente Loon op Zand zijn drie gilden actief: gilde St. Ambrosius opgericht in 1784, St. Hubertus opgericht in 1842 en St. Jan Baptist opgericht in1840. Dat gilden een band met de kerk hebben blijkt uit het commando waarmee gildefeesten beginnen: Vendeliers, presenteert uw vendels, neigt uw vendels, zwaait uw vendels. Tamboers, roert de trom, voor God, Koningin en Vaderland. Dit geeft aan waar gildebroeders en -zusters voor staan: trouw aan de kerkelijke en wereldlijke overheid.




Een aantal schuttersgilden is voortgekomen uit middeleeuwse broederschappen. Deze gilden werden om godsdienstige reden opgericht. Er zijn stedelijke gilden die in de middeleeuwen zijn opgericht, het waren gezelschappen van bewapende mannen ter bescherming (beschutting) van Outer en Herd (altaar en haard). Veel van de huidige gilden zijn na de middeleeuwen opgericht om andere redenen. De huidige Brabantse gilden zetten de rijke traditie van de middeleeuwse schuttersgilden voort, al is er geen sprake meer van een godsdienstige of beschermende taak.




Gildeleden gaan enkele keren per jaar gezamenlijk in optocht naar de kerk. Zij gaan met slaande trom en vliegend vendel de kerk binnen. Tijdens de consecratie neigen alle vaandels en zwaait de vendelier bij de opheffing van het lichaam en bloed van Christus driemaal boven zijn hoofd. De tamboers slaan hierbij een roffel. Tijdens de statiedag (de dag waarop de jaarvergadering wordt gehouden) gaat elk gilde naar de kerk. Dan herdenken de gildeleden de overleden leden en na de mis hernieuwen zij hun eed van trouw aan de kerk. Ook vieren de gilden hun naamdag in de kerk. In Loon op Zand is dat op de laatste zondag van het kerkelijk jaar.




Het koningsschieten is de belangrijkste activiteit van een gilde en zeker het feestelijkste gebruik: de verbondenheid van de gildebroeders en gildezusters wordt gevierd. Als de nieuwe koning bekend is wordt hij of zij voorgesteld aan de gildeheer, een priester die lid is van het gilde. Elk gilde heeft een gildeheer. Deze zegent belangrijke nieuwe bezittingen in, zoals een vaandel of clubhuis.




De gilden betuig(d)en hun band met de kerk bij voor de kerk belangrijke gebeurtenissen, zoals bij de inzegening van het nieuw hoogaltaar in de parochiekerk Sint Jans Onthoofding in 1887, bij de heropening na de restauratie van de dezelfde kerk in 1979, bij de herinzegening van de Mariakapel in 1997 en bij de oprichting van de nieuwe Willibrordusparochie in 2012.






St. Hubertusgilde Loon op Zand




De gildes stammen uit de middeleeuwen en waren broederschappen die vaak samen kwamen en gingen jagen. Als de landheer of het koningshuis zijn leger had weggestuurd om het land te verdedigen, kon het zijn dat de landheer of het koningshuis de hulp van de gildes inriep om het land mede te beschermen.
De gildes zijn dus eigenlijk vrije reservelegers. Het gilde uit Loon op Zand heeft als patroonheilige voor St Hubertus gekozen. Hij was de heilige van de jacht en hondsdolheid. Op 3 november, de feestdag van St Hubertus, verkoopt het gilde huibebollen, broodjes die aan Hubertus opgedragen zijn. De legende vertelt dat als je ze eet je beschermd wordt tegen hondsdolheid.




Het gilde
Het gilde is in 1842 opgericht door ‘’vrije’’ mensen. De leden zijn gewone boerenburgers, dus geen mensen van stand. Zo was dat in die tijd. Ook omdat de boeren het slecht hadden toen en elkaar via het gilde konden helpen om zo de eindjes aan elkaar te knopen. Het gilde bezit mooie attributen zoals: koningszilver, wedstrijdzilver, hoofdvlag, standaard, trommels, vendels en nog meer om op te noemen.




Het koningszilver is een zilveren schild met daarin meestal een gedicht van de koning. Koning word je door op de statiedag op een houten vogel te schieten. Degene die het laatste stukje eraf schiet wint. Koning zijn is een grote eer. De koning hoeft geen contributie te betalen maar moet wel een schild schenken dat voor eeuwig in bezit van het gilde blijft.
Tegenwoordig zijn gildes broeder- en zusterschappen die samen wedstrijden houden met schieten, trommen, vendelen, standaardrijden en nog veel meer.




Enkele gebruiken zijn het Trommen. Trommen hoort bij de tamboeren. Dat zijn gildebroeders die laten horen dat het gilde er aankomt. Zij slaan marsen waar het gilde op loopt. Vendelen wordt door de vendeliers gedaan, mensen die sierlijk met vlaggen zwaaien en figuurlijk een gebed uitspreken, bijvoorbeeld voor de pastoor of de burgemeester. De Standaardrijder is een persoon die op een paard voor het gilde de weg vrij baant. Hij heeft meestal een standaard vast in zijn hand.




Het schieten is iets waarvoor de gildes bekend staan. Schieten gebeurt op de wip. Dat is een hoge mast met daarop kleppen of doppen, ook wel “vogels” genoemd. Het getuigt van grote precisie om deze vogels te raken. Het gilde schiet met geweren, maar er zijn ook gildes die met hand- of kruisboog schieten.